Zaniedbane okrągłe budynki na Woli. Kiedyś produkowano w nich gaz z węgla!

Na Woli, przy ulicy Kasprzaka stoją cylindryczne budynki z czerwonej cegły.

Powstały ponad 100 lat temu, i służyły do produkcji gazu z węgla. W procesie tzw. suchej destylacji węgla w wysokiej temperaturze bez dostępu powietrza uzyskiwano gaz świetlny (zwany też gazem miejskim), który był wykorzystywany do oświetlenia, ogrzewania i gotowania. Przy okazji tego procesu powstawały także produkty uboczne, takie jak koks, smoła i amoniak. W Warszawie produkcję gazu z węgla zakończono w 1970 roku.

Podczas II wojny światowej gazownia na Woli została zbombardowana i przejęta przez Niemców, ale dzięki polskim pracownikom była wykorzystywana także do działalności konspiracyjnej. W czasie Powstania Warszawskiego stała się schronieniem dla mieszkańców Woli, a ostatecznie została zamknięta we wrześniu 1944 roku.

Po wojnie odbudowa gazowni trwała kilka lat, a pełną moc produkcyjną odzyskała w 1950 roku. W 1959 roku zakład rozbudowano, ale wraz z dostawami gazu ziemnego produkcja gazu węglowego została zakończona w 1970 roku. Wkrótce potem cała Warszawa przeszła na gaz ziemny, co wymagało dostosowania urządzeń odbiorców do nowego surowca, a okrągłe budynki na Woli przestały być potrzebne.

W dawnym budynku aparatowni działa Muzeum Gazowni Warszawskiej, otwarte w 1977 i ponownie zmodernizowane w 2022 roku